Ustawa – według autorów – miałaby wejść w życie 1 lipca 2016 r. a sama Rada miałaby rozpocząć pracę prawdopodobnie we wrześniu.
Zgodnie z projektem RMN ma dokonywać czynności prawnych „dotyczących ustroju i składu osobowego organów 20 spółek Skarbu Państwa – jednostek publicznych radiofonii i telewizji oraz Polskiej Agencji Prasowej, mając na względzie rzetelne wypełnianie przez nie ich ustawowych zadań, a także ochronę ich samodzielności redakcyjnej i niezależności od organów władzy wykonawczej w zakresie treści i form przekazu”.
Rada ma liczyć 5 członków, z których 3 ma powoływać Sejm, a 2 – prezydent. Ich kadencja ma trwać 6 lat. Kandydatów (po dwóch na każde miejsce) na członków Rady powoływanych przez prezydenta przedstawiać mają parlamentarne kluby opozycyjne. Rada ma wybierać ze swojego grona przewodniczącego, a jego odwołanie z tej funkcji może nastąpić wyłącznie z powodu złożenia rezygnacji. Biurową oraz finansową obsługę Rady ma zapewniać kancelaria Sejmu.
„Sześcioletni okres kadencji każdego z 5 członków rady, zasada ich niezależności oraz zakaz łączenia członkostwa w Radzie z zatrudnieniem w sferze władzy wykonawczej stanowią rękojmię, że polskie media publiczne – po raz pierwszy w ich dziejach – będą całkowicie niezależne od władzy wykonawczej zarówno pod względem personalnym, jak i programowym” – napisano w uzasadnieniu projektu.
W związku z planowanym utworzeniem RMN, przygotowane zostały także zmiany w ustawie o radiofonii i telewizji oraz w ustawie o PAP.
W projektowanej zmianie w ustawie o radiofonii i telewizji zapisano, że RMN ma powoływać członków zarządów i rad nadzorczych TVP i Polskiego Radia, w tym prezesów; w obecnych przepisach – wprowadzonych w grudniu ub.r. – dokonuje tego minister skarbu. „RMN przejmie wszystkie dotychczasowe kompetencje ministra skarbu, które były zapisane w grudniowej tzw. małej ustawie medialnej” – powiedział PAP wiceminister kultury Krzysztof Czabański.
RMN ma także powoływać członków rad programowych TVP i PR i ustalać wysokość przysługujących im diet. Zgodnie z projektem członkowie RMN będą mieli prawo uczestniczenia w Walnym Zgromadzeniu TVP i PR, a zmiana statutów tych spółek będzie następowała na wniosek lub za uprzednią zgodą RMN.
Ponadto – według projektu – dyrektor terenowego oddziału telewizji i radia będzie powoływany przez zarząd spółki za zgodą RMN. Rada ta, a nie KRRiT jak obecnie, ma też określać minimalny udział audycji tworzonych przez terenowe oddziały w poszczególnych programach ogólnokrajowych. Ponadto sprawozdania z wykorzystania pieniędzy pochodzących z abonamentu i z obrotu prawami do audycji mają być udostępniane także RMN.
Zgodnie z projektowanymi zmianami w ustawie o PAP, również członków zarządu PAP, w tym prezesa, powoływać i odwoływać ma RMN. Obecnie robi to Rada Nadzorcza. Według projektowanych zmian, Rada Nadzorcza PAP ma liczyć trzech członków i ma być powoływana przez RMN. Obecnie przepisy stanowią, że Rada Nadzorcza powoływana jest przez Walne Zgromadzenie i liczy od 5 do 7 członków.
Ponadto – zgodnie z projektem – w Walnym Zgromadzeniu PAP SA mają prawo uczestniczyć także członkowie RMN, a sprawozdania kwartalne i roczne z realizacji zadań objętych dotacją i z wykorzystania dotacji, do składania których PAP jest zobowiązana, mają być udostępniane także RMN. Projekt zakłada również, że zmiana statutu spółki – który ustalany jest przez ministra skarbu – będzie następowała na wniosek lub za zgodą RMN.
Projektowane zmiany zakładają także usunięcie zapisów, które nawiązują do ewentualności prywatyzacji PAP. Wykreślony zostaje m.in. obecny przepis mówiący, że „Do czasu udostępnienia akcji osobom trzecim Spółka pozostaje jednoosobową spółką Skarbu Państwa. Udostępnienie akcji Skarbu Państwa nie może nastąpić przed upływem 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy”. Zastąpiony zostaje on zapisem, że „Skarb Państwa zachowuje wszystkie akcje w Spółce”.
Ponadto zgodnie z projektem pierwsze posiedzenie RMN „bez zbędnej zwłoki” zwołać ma marszałek Sejmu. Przed pierwszym posiedzeniem Rady „czynności ustawowo zastrzeżonych dla rady, w sprawach niecierpiących zwłoki” dokonywać ma minister skarbu.
Po ukonstytuowaniu się RMN, minister skarbu zwołać ma nadzwyczajne walne zgromadzenia TVP, PR i PAP w celu dostosowania ich statutów do zmian wynikających z nowych przepisów. Władze spółek mają działać w składzie z dnia wejścia w życie ustawy o RMN do czasu zmian dokonywanych na podstawie nowych przepisów ustawowych bądź zmienionego statutu spółki. Zgodnie z projektem osobę powołaną w skład władz spółki „na określoną kadencję można odwołać przed upływem kadencji tylko z powodów określonych w przepisach ustawy lub postanowieniach statutu obowiązujących w dniu powołania”.
Ponadto projekt zakłada zmniejszenie liczebności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z 5 (2 powoływanych przez Sejm, 1 przez Senat i 2 przez prezydenta) do 3 członków (po 1 powoływanym przez Sejm, Senat i prezydenta). KRRiT ma działać w dotychczasowym składzie do końca obecnej kadencji jej członków – która kończy się na początku sierpnia 2016 r. Ponadto w projekcie usunięty zostaje zapis, że do zadań KRRiT należy projektowanie w porozumieniu z premierem „kierunków polityki państwa w dziedzinie radiofonii i telewizji”.
Członek KRRiT nie będzie mógł zasiadać w RMN, podobnie jak osoba zatrudniona w biurze KRRiT. Ponadto projekt zakłada, że członkiem RMN nie może być osoba: pełniąca funkcję związaną z wykonywaniem kompetencji organu władzy wykonawczej, wchodząca w skład organów jednostek samorządu terytorialnego, zatrudniona w prezydenckiej kancelarii lub zatrudniona w administracji rządowej bądź samorządowej. Ograniczenia dotyczą również osób w przypadku których zasiadanie w RMN może powodować konflikt „między działaniem w interesie spółek dla dobra publicznego a działaniem w interesie innego podmiotu”.
RMN podejmować ma uchwały na posiedzeniu zwoływanym przez jej przewodniczącego, a w sprawach niecierpiących zwłoki może on zarządzić głosowanie korespondencyjne. Uchwały mają być przyjmowane bezwzględną większością głosów, jeśli w posiedzeniu bądź głosowaniu korespondencyjnym bierze udział co najmniej 3 członków Rady.
Corocznie, do 31 marca Rada ma przedstawiać Sejmowi, Senatowi, prezydentowi, premierowi, KRRiT oraz do informacji publicznej pisemną informację o swojej działalności w poprzednim roku. Zaznaczono, że Sejm, Senat oraz KRRiT mogą w formie uchwały zgłaszać uwagi do tej informacji, a Rada w ciągu 30 dni ma obowiązek się do nich ustosunkować.
Członkowi RMN ma przysługiwać miesięczne wynagrodzenie w kwocie przeciętnego wynagrodzenia, a w przypadku przewodniczącego Rady – półtorakrotność przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego przez GUS. Ponadto członkowie Rady mają prawo do zwrotu „uzasadnionych kosztów podróży związanych z pełnieniem obowiązków”. Z kolei jeśli chodzi o ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne członków RMN mają być stosowane przepisy dotyczące członków rad nadzorczych.
Ustawa o RMN ma wejść w życie 1 lipca, z wyjątkiem przepisu dotyczącego powoływania przez RMN członków rad programowych TVP i PR, który ma obowiązywać od 1 stycznia 2017 r.
Dotychczas utworzenie RMN było elementem projektu ustawy o mediach narodowych, który należy do pakietu zmian mających wprowadzić reformę mediów narodowych. Nad pakietem pracuje sejmowa podkomisja.
Przygotowanie osobnego projektu ws Rady motywowane jest tym, że inne istotne elementy reformy mediów narodowych mogą wymagać notyfikacji zgodnie z prawem UE, a to potrwać może dłużej niż do 1 lipca 2016 r. – kiedy to według dotychczasowych planów miały wejść w życie przepisy dotyczące mediów narodowych.
Jednocześnie 30 czerwca stracić ma moc nowelizacja ustawy o radiofonii i telewizji z grudnia 2015 r. na mocy której skrócone zostały kadencje ówczesnych władz TVP i PR, a nowe władze TVP i PR zostały powołane przez ministra skarbu w styczniu b.r. „do czasu wprowadzenia nowej organizacji mediów narodowych”.
Wcześniej zarządy TVP i PR były wyłaniane w konkursach przeprowadzanych przez KRRiT, także w konkursie przeprowadzanym przez KRRiT wyłaniana była część członków rad nadzorczych telewizji publicznej i publicznego radia.
„Konieczność pilnego ustanowienia nowej regulacji w zakresie normowanym grudniową ustawą epizodyczną wynika zatem z decyzji samego ustawodawcy. Zaniechanie uregulowania sytuacji prawnej jednostek radiofonii i telewizji po dniu 30 czerwca 2016 r. mogłoby doprowadzić do chaosu prawnego” – napisano w uzasadnieniu projektu ustawy o Radzie Mediów Narodowych.
W projekcie ustawy o RMN, dokonano zmiany w grudniowej nowelizacji polegającej na wykreśleniu zapisu, że straci ona moc 30 czerwca. (PAP)
rbk/ mok/ malk/