Postać Andy’ego Warhola na zawsze wpisała się w kanon sztuki współczesnej. Twórca najsławniejszego portretu Marilyn Monroe odwrócił bieg historii sztuki. Prowokator, geniusz a może szukający uwagi pierwszy celebryta? Co kryje się pod nazwiskiem Warhol?
Artysta swoją twórczością wywołał niemałą burzę w środowisku artystycznym. Dla niektórych jego dzieła, jak puszka Campbella, czy zwielokrotniony portret aktorki Marilyn Monroe były obrazą dla sztuki. Tymczasem artysta niewiele przejmował się opiniami innych, dzięki niemu powstał nowy nurt w sztuce nazywany Pop-art. Ale jak to wszystko się zaczęło?
Spis treści
Początki
Andy Warhol przyszedł na świat jako Andrij Warhola w Pittsburgu. Jego rodzice pochodzili z mniejszości grekokatolików łemkowskich ze wsi Miková w dzisiejszym powiecie Stropkov, niedaleko miasta Medzilaborce w północno-wschodniej Słowacji.
Zdolności artystyczne, które widoczne były już od młodzieńczych lat, najprawdopodobniej zadecydowały o wyborze kierunku studiów, jakim było projektowanie użytkowe na Carnegie Mellon University w Pittsburghu. W 1949 r. przeprowadził się do Nowego Jorku, międzynarodowego centrum artystycznego od czasu zakończenia II wojny światowej, aby tam zacząć karierę jako ilustrator czasopism i twórca reklam. Jednak lata 50. były jeszcze, pod względem artystycznym, dość odmienne od następnych, w których zaliczał się już do pop-artystów. Warhol był dobrym rysownikiem. Do jego popularności przyczyniły się rysunki butów wykonane kolorowym tuszem.
Twórczość
Większość rzeczy wytwarzanych przez Andy’ego Warhola obracała się wokół konceptu szeroko pojętej kultury amerykańskiej. Malował pieniądze, jedzenie, damskie obuwie, ważne osobistości i gwiazdy, wycinki z gazet oraz przedmioty codziennego użytku. Według niego te właśnie wyobrażenia reprezentowały kulturalne wartości Stanów Zjednoczonych. Dla przykładu Coca-Cola utożsamiana była z… demokratyczną równością.
Wyróżnić można także inne istotne kryterium wyboru przedmiotów przez Warhola: musiały reprezentować bardziej filozoficzne pojęcie i mieć jakość metaforyczną. Warhol malował pieniądze, ponieważ chciał je posiadać. Częściowo jego twórczość miała przynosić mu dochód (oraz sukces, sławę, a może nawet miłość). W międzyczasie te właśnie dzieła mówiły o sztuce jako produkcie reklamowym: namalowane banknoty dolarów prezentowały pewną wartość pieniężną. W ten sposób, zamiast tylko przedstawiać banknoty, jego obrazy poruszały tematy takie jak wartość artystyczna lub też służyły jako komentarz do praktyki artystycznej.
Reżyseria filmowa
Poza malarstwem i grafiką Andy Warhol dużą uwagę poświęcił realizacji w dziedzinie filmowej. Spod jego ręki wyszło wiele artystycznych filmów. Specjalnie określane są jako artystyczne – ponieważ są one tak samo ekscentryczne jak ich twórca.
Charakteryzowały się brakiem scenariusza. Miały być zwierciadłem życia i ilustrować prawdziwe zachowania aktorów-ludzi. Jeden z jego najsłynniejszych, Sleep, ukazuje mężczyznę (gra go John Giorno, z którym Warhol utrzymywał bliskie kontakty) śpiącego przez 8 godzin.Natomiast Empire to ośmiogodzinny materiał filmowy prezentujący Empire State Building w Nowym Jorku o zmierzchu.
Edie Sedgwick
Była bardzo ważną postacią w życiu artysty. Jego muzą. Wyniósł ją na szczyty popularności, aby za chwilę zrzucić z piedestału bez żadnych skrupułów. Towarzyszyła mu niemal wszędzie na nowojorskiej scenie artystycznej. W tym czasie para ubierała się niemal identycznie i Sedgwick często nazywała się „panią Warhol”. Przyjaźń aktorki z artystą trwała do 1966, w którym publicznie się ze sobą rozstali. Prawdopodobnym powodem zerwania kontaktów była znajomość Edie z Bobem Dylanem – jedyną osobą, której Warhol szczerze nie znosił i z którym rywalizował. Po odejściu z Fabryki, aktorka coraz bardziej staczała się w narkotykowe dno, cierpiąc przy tym na wszelkiego rodzaju choroby psychiczne, jak anoreksja czy depresja. zmarła w listopadzie 1971 z powodu zatrucia barbituranami w połączeniu z przedawkowaniem alkoholu. Po przyjęciu mąż Sedgwick obudził się i znalazł ją martwą tuż koło siebie. Jej śmierć została oficjalnie uznana za samobójstwo w wyniku przedawkowania narkotyków. Sedgwick – młoda kobieta z niekwestionowanym talentem do budzenia ukrytych talentów u innych – została uwieczniona w wielu utworach rockowych i cały czas jest symbolem swojego gatunku.
Atak i śmierć
3 czerwca 1968 r. został postrzelony w klatkę piersiową przez Valerie Solanas. Była założycielką grupy Society for Cutting Up Men i wydała manifest S.C.U.M. Manifesto, który jest postrzegany jako radykalny tekst feministyczny. W rzeczywistości Solanas była jedyną członkinią S.C.U.M. Warhol doznał ciężkich obrażeń fizycznych, które także odbiły się na jego psychice (musiał nosić gorset wspierający). Strzały wywarły trwały skutek na życiu i twórczości Warhola, a działalność The Factory zaczęła być bardziej kontrolowana.
Andy Warhol zmarł 22 lutego 1987 r. w wieku 58 lat w szpitalu w Nowym Jorku podczas rekonwalescencji po rutynowej operacji usunięcia pęcherzyka żółciowego. Bezpośrednią przyczyną śmierci była arytmia serca, która pojawiła się po operacji. Warhol bał się szpitali i wizyt lekarskich, dlatego też odwlekał zbadanie narastającego problemu. Być może ma to związek z tym, iż ojciec Andy’ego zmarł nagle podczas pobytu w szpitalu.
Musicie przyznać, że życie Andy’ego Warhola było nad wyraz barwne i niezwykłe, a wszystkiego nie da się opisać. Serdecznie zachęcamy do zgłębienia jego twórczości – całkiem niedawno w Warszawie można odwiedzić wystawę poświęconą artyście. Zapraszamy serdecznie!