Międzynarodowa organizacja From the Depths po raz pierwszy wręczyła nagrody im. Antoniny i Jana Żabińskich. Wyróżnienie w warszawskim ZOO – miejscu, gdzie Żabińscy ukrywali Żydów podczas okupacji – odebrali Polacy, którzy ratowali Żydów, a nie otrzymali wyróżnienia od Yad Vashem.
Nagrodzeni zostali Ryszard Żabiński, rodzina Skoczylasów oraz Natalia Borkiewicz.
Wyróżnienia wręczył założyciel fundacji From the Depths i pomysłodawca nagrody Jonny Daniels. W imieniu zamordowanej przez gestapo rodziny Skoczylas, której ojciec ukrywał Żydów w piwnicy, nie mówiąc o tym krewnym, wyróżnienie odebrał członek rodziny – Marcin Skoczylas. Ryszarda Żabińskiego, syna Antoniny i Jana, który pomagał razem z rodzicami ukrywającym się w ogrodzie zoologicznym, reprezentowała jego siostra, Teresa Żabińska. W imieniu Natalii Borkiewicz – Polki, która uratowała dziecko wyrzucone przez okno pociągu jadącego do Auschwitz – nagrodę odebrały zaadoptowana córka oraz wnuczka: Anna i Klaudia Żerebiec.
List od prezydenta Andrzeja Dudy odczytał podczas uroczystości prezydencki minister Andrzej Dera. „Swój dom przemienili oni (małżeństwo Żabińskich – PAP), jak mówiła jedna z uratowanych osób, w Arkę Noego. Tutaj schronili się ich przyjaciele, znajomi, bliźni i współobywatele prześladowani i skazani na zagładę przez niemiecką III Rzeszę. Nigdy nie dowiemy się, ilu dokładnie ich tu było. Szacuje się, że państwo Żabińscy ocalili około stu ludzi. Czyli, zgodnie z myślą przyświecającą tytułom Sprawiedliwych wśród Narodów Świata przyznawanym przez Instytut Yad Vashem, sto razy ocalili świat” – napisał prezydent.
„Uważam to za ogromnie ważne, byśmy my – współcześni Polacy i Żydzi, Europejczycy i Amerykanie, wreszcie ludzie dobrej woli na całym świecie – pamiętali o tych wielkich bohaterach Polski i całej ludzkości. Pragnę, aby byli oni czczeni na równi z żołnierzami Armii Krajowej, działaczami polskiego Państwa Podziemnego i wszystkimi członkami ruchu oporu przeciw nazizmowi” – czytamy w liście prezydenta, który wyraził także nadzieję, że nagroda przyczyni się „do dalszego przywracania pamięci o Polakach ratujących Żydów”.
Głos zabrał także wicemarszałek Senatu Adam Bielan. Podkreślił, jak niezwykłe były działania małżeństwa Żabińskich. „Ich prawdziwe bohaterstwo polegało też na tym, że nie wahali się ani przez moment i pomoc polskim Żydom nieśli przez cały okres niemieckiej okupacji. Pan Jan Żabiński zasłużył się ojczyźnie również jako żołnierz Armii Krajowej. Walczył w powstaniu warszawskim, a na terenie ogrodu zoologicznego przez całą okupację ukrywał broń oraz materiały wybuchowe” – mówił.
Bielan zwrócił uwagę na to, że w konspiracyjne przedsięwzięcie Żabińskich zaangażowanych było bardzo wiele osób anonimowych aż do dzisiaj. „To właśnie dla nich została ustanowiona nagroda fundacji” – zaznaczył.
Wysłannik rządu Wielkiej Brytanii ds. upamiętnienia Holokaustu Sir Eric Pickles podkreślił, że „wśród Sprawiedliwych wśród Narodów Świata najwięcej jest Polaków”. „Ich zachowanie nie odzwierciedla zachowania wielu Europejczyków i dzisiaj, ale odzwierciedla to, jacy powinniśmy i jacy musimy być także teraz, tu i dzisiaj. Byli tym, co najlepsze w europejskiej cywilizacji – naprawdę sprawiedliwymi wśród narodów świata” – mówił. „Jesteśmy im za to winni wdzięczność, dbając o ich pamięć. I powinniśmy robić to też przez własne czyny, kiedy sami stajemy wobec dyskryminacji i uprzedzeń” – dodał.
Na uroczystości obecni byli obecni m.in. wicemarszałkini Senatu Maria Koc, wiceminister obrony Wojciech Fałkowski, sekretarz stanu w MSZ Jan Dziedziczak, pełnomocnik premiera ds. dialogu międzynarodowego Anna Maria Anders, wiceprezydenci stolicy Michał Olszewski i Włodzimierz Paszyński oraz ambasador Izraela Anna Azari.
Podczas uroczystości prezesowi Platformy Medialnej Point Group Michałowi Lisieckiemu przyznano także odznaczenie im. Leopolda Tyrmanda. Wyróżnienie za zasługi w budowaniu polsko-żydowskich relacji wręczył syn pisarza, Matthew Tyrmand.
Senatorka Anna Maria Anders wręczyła nagrody imienia swojego ojca, gen. Władysława Andersa. Otrzymali ją – za zaangażowanie w pracy i działalność Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata – prezeska organizacji Anna Stupnicka-Bando, wiceprezes Józef Walaszczyk oraz sekretarz Alicja Schnepf.
Nagrodę From the Depths im. Maurycego Axera, najsłynniejszego przedwojennego polskiego prawnika żydowskiego pochodzenia, odebrał adwokat Kacper Woźniak. (PAP)