Despotyzm i apodyktyczność to niezbyt pożądane cechy charakteru u członków rodziny, przyjaciół lub współpracowników. Niestety czasami okazuje się, że osoba z bliskiego otoczenia ma skłonności do zachowania despotycznego. Co to znaczy, że ktoś jest apodyktyczny? Jak rozpoznać despotę i jak z nim postępować?
Spis treści
Czym jest apodyktyczność?
Człowiek apodyktyczny to osoba, która nieustannie narzuca innym swoją wolę w sposób bezkompromisowy. Jakiekolwiek sprzeciwy są bardzo niemile widziane. Według osób apodyktycznych ich pomysły i poglądy są najlepsze i powinny być realizowane przez innych. Utrzymywanie kontaktu z osobami o takich cechach charakteru jest bardzo trudne i najczęściej powoduje duży stres.
Kim jest despota i człowiek apodyktyczny?
Apodyktyczność i despotyzm to pojęcia często utożsamiane ze sobą. Ktoś, kto jest apodyktyczny jest despotą – osobą władczą, nieznoszącą sprzeciwu i narzucającą innym swoje zdanie. Niektórzy despoci potrafią doskonale się kamuflować, odnosić sukcesy zawodowe. Warto wiedzieć, jak rozpoznać despotyczny charakter u osób z otoczenia, by uniknąć z nimi powiązań i zażyłości.
Despota – kto to? Znaki rozpoznawcze:
- To osoba w pełni egoistyczna, która myśli tylko o sobie i przyjmuje wyłącznie swój punkt widzenia. Despota nie potrafi postawić się na miejscu innej osoby, wczuć się w ich rolę, bo zazwyczaj pozbawiony jest empatii.
- Despota jest apodyktyczny i władczy, narzuca innym swoje zdanie. Nie znosi sprzeciwu, a jeśli ma z nim do czynienia, wyciąga konsekwencje – na przykład w miejscu pracy może nawet doprowadzić do zwolnienia nieposłusznego podwładnego.
- Osoba despotyczna ma swoje silne przekonania i nie dopuszcza możliwości dialogu. Jest to człowiek zatwardziały, mający zawsze rację.
- Despota postrzega innych ludzi jako nieautonomicznych – mają wykonywać jego polecenia, nie mają prawa do własnych przekonań.
- Osoby despotyczne stosują rozbudowany system kar – najczęściej za najdrobniejsze przewinienie. Nie stosują systemu nagród.
- Despota jest osobą władczą, która lubi zarządzać, organizować i dyrygować innymi. Lubi poczucie władzy i zależności innych od niego.
Despota w domu lub pracy – czy da się z nim żyć?
Utrzymywanie kontaktów z osobą apodyktyczną jest trudne i to nawet wówczas, gdy chodzi o kontakty sporadyczne. Codzienność z despotą w domu lub w pracy bardzo często okazuje się wyniszczająca. Osoby bardzo uległe, którym trudno jest wytyczyć jasne granice, mogą latami trwać w relacji z osobami apodyktycznymi. Mimo wszystko jest to bardzo negatywne doświadczenie, którego lepiej unikać.
Zobacz też: 5 taktyk, które stosują toksyczni ludzie. Czy miałeś z nimi do czynienia?
W miejscu pracy można:
- Próbować wytyczać granice. Jeśli osoba apodyktyczna nie jest Twoim przełożonym, a wyłącznie współpracownikiem, nie ma nad Tobą realnej władzy.
- Wykonywać swoje obowiązki i nie pozwalać na nadużycia. Jeśli despota jest przełożonym, może być trudno. W dużych firmach istnieje jednak na tyle duża hierarchia stanowisk, że jeśli tylko despotą nie jest sam kierownik, niewłaściwe zachowania osoby apodyktycznej można będzie zaraportować.
Jeśli praca z osobą o despotycznym charakterze jest zbyt stresująca, lepiej pomyśleć o jej zmianie lub choćby poprosić o przeniesienie do innego działu – jeśli to możliwe. Warto pamiętać, że coraz więcej przedsiębiorstw jest wyczulonych na mobbing, a w określonych sytuacjach swych praw można dochodzić również na drodze sądowej.
W domu można:
- Spróbować dotrzeć do osoby apodyktycznej – na spokojnie, bez licznych oskarżeń. Warto zaproponować jej terapię. Despotyzm to rodzaj zaburzenia osobowości, jeśli tylko osoba o takim charakterze zechce uczestniczyć w terapii, ma szansę wypracować nowe schematy postępowania.
- Jeśli bliska osoba despotyczna próbuje nad sobą pracować, warto dać jej szansę, ale tylko na tyle, na ile samemu odczuwa się komfort w tej relacji. Najważniejsze to zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa i komfortu we własnym domu.
- Gdy osobą apodyktyczną jest któreś z rodziców, rodzeństwo lub dalszy krewny, częstotliwość kontaktów można zredukować. Niektórzy decydują się wręcz na całkowite odcięcie się.
- Jeśli osobą despotyczną jest partner lub partnerka i żadne sposoby dotarcia do niego lub do niej nie skutkują, warto rozważyć rozstanie. Życie z despotą lub despotką to nieustanny stres, próba zadowolenia apodyktycznej osobowości, brak poczucia własnej wartości i autonomiczności.
Zbudowanie zdrowej relacji z osobą, która ma skłonności despotyczne jest bardzo trudne. Osoby apodyktyczne raczej nie dostrzegają własnych błędów, są przekonane o swej nieomylności i doskonałości. Osobowość despotyczna często idzie w parze z narcyzmem. Oczywiście jeśli zależy Ci na próbie ułożenia tej relacji, podejmij ją – psychoterapia może okazać się pomocna.
Pamiętaj jednak o sobie, swoich potrzebach i bezpieczeństwie. Jeśli w jakichkolwiek sytuacjach konfliktowych czujesz zagrożenie ze strony despoty lub despotki, to sygnał, który powinien Cię zaalarmować i skłonić do szukania pomocy. Nie każda relacja jest możliwa do podtrzymania i naprawy. Gdy w grę wchodzi przemoc psychiczna lub fizyczna, warto zawalczyć przede wszystkim o siebie.