Komisja proceduje nad wypracowanym przez swą podkomisję projektem nowej ustawy o TK, opartym na propozycji PiS, uznanej za „projekt bazowy” (podkomisja zajmowała się też projektami autorstwa PSL, Kukiz’15 oraz KOD, zgłoszonym jako obywatelski). PiS zgłosił kilka przyjętych poprawek o charakterze uściślającym i redakcyjnym. Wszystkie odrzucone poprawki opozycji będą ponowione jako wnioski mniejszości w głosowaniu na forum Izby.
Po ponad 9 godzinach obrad komisja przepracowała ponad 60 artykułów projektu. Jeśli nie zakończy prac w środę, będą kontynuowane w czwartek – już zarezerwowano w tym celu salę posiedzeń dla komisji.
Posiedzenie rozpoczęło się o godz. 10 od sporu o obecność kamer telewizyjnych. „Posiedzenie jest transmitowane w internecie (…) dziennikarze mogą pozostać i czynić sobie notatki i zapisy, natomiast utrudniają kamery i proszę o opuszczenie przez nie sali” – mówił przewodniczący komisji Stanisław Piotrowicz (PiS). Powołał się na zapis regulaminu Sejmu, iż „na posiedzeniu komisji, za zgodą jej przewodniczącego, mogą być obecni pracownicy biur klubów poselskich oraz dziennikarze prasy, radia i telewizji”.
Decyzja wywołała sprzeciw opozycji. „Kamery w niczym nie utrudniają pracy, stoją na końcu sali” – mówiła Kamila Gasiuk-Pihowicz (Nowoczesna). Robert Kropiwnicki (PO) dodał pod adresem Piotrowicza: „Nie ma pan prawa do takiej decyzji”. „Zostańcie na sali” – zwracali się do kamerzystów posłowie opozycji.
„Proszę o zastosowanie się do mojego polecenia (…); ci, którzy nie stosują się do poleceń przewodniczącego, mogą spodziewać się, że w przyszłości nie dostaną przepustek do Sejmu” – mówił kamerzystom Piotrowicz. W trakcie przerwy do sali weszli funkcjonariusze Straży Marszałkowskiej, ale po rozmowie z Kropiwnickim opuścili salę; pozostali jednak przed nią.
Ostatecznie zapadła decyzja o przeniesieniu obrad do większej sali, z udziałem także i kamerzystów. Po godz. 11.30 obrady wznowiono. „Bardzo serdecznie witam, bo tego wcześniej nie uczyniłem, przedstawicieli wszystkich mediów” – powiedział Piotrowicz.
Opozycja chciała odroczenia obrad, powołując się na brak opinii SN; nie wiadomo też, jakie są ustalenia zespołu powołanego przez marszałka Sejmu ds. TK; nieznane jest ponadto stanowisko polskiego rządu dla KE ws. TK – wskazywano. Krytyczne uwagi co do konstytucyjności dużej części zapisów podkomisji wniosło Biuro TK. Wniosek nie zyskał większości.
Komisja opowiedziała się przeciw wnioskowi opozycji, aby odrzucić projekt podkomisji. „Proponuję, aby za podstawę przyjąć projekt obywatelski, dlatego że on nie budzi szalonych kontrowersji, jak ten projekt, który przedstawiła podkomisja. Projekt podkomisji nie uwzględnia rekomendacji Komisji Weneckiej i innych ważnych ciał prawniczych” – mówił Marcin Święcicki (PO).
Zdaniem Bartłomieja Wróblewskiego (PiS), który przewodniczył podkomisji, obecnie „głównym problemem w związku z TK jest stan niepewności prawnej”. „Nie powiedziałem, że projekt podkomisji rozwiązuje wszystkie problemy, ale rozwiązuje większość tych problemów” – ocenił.
„To wasza ustawa” – powiedział posłom PiS, mówiąc o projekcie podkomisji, Jarosław Marciniak z KOD. Dodał, że w podkomisji „nie odnoszono się w żaden sposób” do propozycji projektu obywatelskiego i uwag opozycji. „Państwo kolejny raz skłamali. Obiecywaliście, że obywatele będą słuchani, a obywatelskie inicjatywy będą traktowane priorytetowo (…) żaden przepis naszego projektu nie został przyjęty” – mówił Marciniak.
Komisja odrzuciła m.in. poprawki opozycji, by Sejm wybierał sędziego TK większością 2/3 głosów – a nie bezwzględną. Nie znalazły też poparcia poprawki PO, by kandydatów do TK mogły zgłaszać także KRS, SN i NSA. Przepadła propozycja KOD, by ślubowanie nowego sędziego odbierał marszałek Sejmu, a nie prezydent.
Ponadto opozycja kwestionowała zapis projektu bazowego, by prezydent RP zgadzał się na usunięcie sędziego z TK – jeśli zapadłoby takie orzeczenie sądu dyscyplinarnego TK. „To byłaby funkcja superarbitra z prawem łaski, nigdzie niestosowana” – mówiła Gasiuk-Pihowicz. „Sędzia może paść ofiarą wewnętrznych porachunków w TK” – argumentowała Krystyna Pawłowicz (PiS). Zapis krytycznie oceniło Biuro Legislacyjne Sejmu. Poprawki PO i N przepadły.
PO i N wniosły, aby prezydent powoływał prezesa TK spośród dwóch kandydatów przedstawionych mu przez Zgromadzenie Ogólne TK – tak, jak dotychczas. W projekcie bazowym nie ma ograniczenia ich liczby – jest mowa, że ma być ich „co najmniej trzech”. Według opozycji do prezydenta mogłoby wtedy wpłynąć nawet i kilkanaście kandydatur, a prezesem mógłby zostać sędzia niecieszący się zaufaniem większości. „W TK są wybitni prawnicy, oni sobie poradzą” – tłumaczył Piotrowicz. „Skoro sobie poradzą, to po co w ogóle ta ustawa?” – ironizowała Gasiuk-Pihowicz. Po godzinnej dyskusji na ten temat, komisja poprawki odrzuciła.
PO chciała wykreślenia możliwości składania przez prezydenta i Prokuratora Generalnego wiążących wniosków do TK, by zbadał daną sprawę w pełnym składzie. Według Kropiwnickiego, byłaby to niedopuszczalna ingerencja władzy wykonawczej. „To nieuzasadniona podejrzliwość wobec najważniejszych osób w państwie, że będą się zachować niewłaściwie” – skomentował Piotrowicz. „Patrząc na Zbigniewa Ziobrę, mamy taką podejrzliwość” – replikował poseł PO. „Niech pan lepiej patrzy na Andrzeja Rzeplińskiego” – odciął się Piotrowicz. „Porównanie wychodzi na niekorzyść pana Ziobry” – odparł Kropiwnicki. „No to mamy jasność” – zakończył Piotrowicz. Poprawkę odrzucono.
Zgodnie z poprawkami PiS przyjętymi przez podkomisję, po wejściu w życie nowej ustawy opublikowane byłyby wyroki wydane przez TK od 10 marca br. Zapis ten nie obejmuje wyroku z 9 marca o niekonstytucyjności grudniowej nowelizacji ustawy o TK autorstwa PiS. Według rządu nie był to wyrok – bo TK nie orzekał w oparciu o tę nowelizację – i dlatego nie został opublikowany. Niepublikowane są też kolejne wyroki wydawane przez TK po 9 marca – przedstawiciele władz mówią, że TK ma orzekać zgodnie z grudniową nowelą.
Inna poprawka PiS stanowi, iż w pełnym składzie TK umarzałby sprawę zgodności ustawy z konstytucją, jeśli nie byłoby większości 2/3 głosów sędziów. PiS chce też zapisu, że podczas narady w pełnym składzie nad wyrokiem 4 sędziów może zgłosić sprzeciw wobec projektu wyroku, gdy zagadnienie jest ważne ze względów ustrojowych lub porządku publicznego – wtedy naradę odracza się o 3 miesiące. Na kolejnej naradzie ci sędziowie proponowaliby propozycję rozstrzygnięcia. Jeśli na ponownej naradzie po raz kolejny 4 sędziów złożyłoby sprzeciw, znów nastąpią 3 miesiące odroczenia, po czym odbędzie się kolejna narada i głosowanie.
Zgodnie z projektem podkomisji, pełen skład Trybunału to co najmniej 11 sędziów. W tym składzie TK ma orzekać m.in. w sprawach o szczególnej zawiłości, m.in., gdy z wnioskiem o uznanie sprawy za zawiłą zwróci się prezydent, prokurator generalny, trzech sędziów TK lub skład z danej sprawy.
Orzeczenia co do zasady mają zapadać zwykłą większością głosów, ale w przypadku spraw rozstrzyganych w pełnym składzie część orzeczeń ma zapadać większością 2/3 głosów sędziów. Chodzi m.in. o sprawy odnoszące się do wybranych zapisów konstytucji, m.in. dotyczących wolności obywatelskich czy zakazu dyskryminacji.
Sędziów TK, którzy złożyli ślubowanie wobec prezydenta, a do dnia wejścia w życie planowanej ustawy nie podjęli swych obowiązków, prezes TK będzie musiał włączyć do składów orzekających i przydzielić im sprawy.
Projekt bazowy powtarza zapis PiS o badaniu przez TK wniosków w kolejności ich wpływu – wyjątkiem od tej zasady byłoby badanie weta prezydenta, ustawy budżetowej i o TK, a także – przeszkody w pełnieniu urzędu przez prezydenta i sporu kompetencyjnego organów władzy. Wiążący dla prezesa TK byłby wniosek prezydenta o pominięciu zasady kolejności wpływu sprawy przez niego wskazanej.(PAP)
sta/ mja/ brw/ wkt/ itm/