We wtorek odbyło się doroczne Zgromadzenie Ogólne Sądu Najwyższego poświęcone działalności SN w 2015 r. Informację o działalności SN w ub.r. przedstawiła prof. Gersdorf.
„Coraz wyraźniej dostrzegany jest zły i nieprzejawiający znamion poprawy, a nawet sukcesywnie pogarszający się stan legislacji” – napisała Gersdorf w ponad 200-stronicowej informacji. Według niej istotne problemy orzecznicze wynikają w dużej mierze z licznych zmian prawa, w tym zwłaszcza prawa procesowego cywilnego. „Wielokrotnie nowelizacje mają charakter prowizoryczny i doraźny oraz są dalekie od profesjonalizmu. Prawodawca wprowadza je bez dostatecznej refleksji i bez konsultacji, w wyniku fałszywych impulsów oraz przekonania, że jedynym remedium na nieprawidłowości występujące w stosowaniu prawa jest jego natychmiastowa zmiana” – głosi informacja.
Ponadto SN przygotował odrębną informację pt. „Uwagi o stwierdzonych nieprawidłowościach i lukach w prawie”. Zgodnie z ustawą o SN, I prezes SN przedstawia właściwym organom uwagi o stwierdzonych nieprawidłowościach lub lukach w prawie, których usunięcie jest niezbędne dla zapewnienia spójności systemu prawnego RP.
Jak napisano w informacji, za luki i nieprawidłowości uznano takie wady legislacyjne, które w sposób istotny zakłócają proces stosowania prawa przez sądy powszechne i Sąd Najwyższy. Nie każda nieprawidłowość była przedmiotem takiej notyfikacji; uwzględniono zwłaszcza te, które zostały zasygnalizowane wprost w orzecznictwie SN oraz zgłoszone przez prezesów sądów apelacyjnych oraz sądów okręgowych.
Informacja dotyczy konkretnych zapisów w prawie cywilnym i karnym, spółek handlowych, autorskim, opiekuńczym, rodzinnym, wyborczym, spraw nieletnich, pracy i ubezpieczeń społecznych.
Wśród wskazanych nieprawidłowości była m.in. problematyka współwłasności nieruchomości i jej znoszenia orzeczeniem sądu; ustalania opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w przypadku różnego korzystania z działek stanowiących jedną nieruchomość; reprezentacji nieprzytomnego pacjenta, z którym porozumienie się nie jest możliwe; orzeczeń o przyjęciu do zakładu opiekuńczo leczniczego i pielęgnacyjno-opiekuńczego; rodzinnoprawnych konsekwencji sądowej zmiany oznaczenia płci; umieszczenia nieletniego w schronisku dla nieletnich czy zakresu sądowej kontroli procesu wyborczego.
Jednym z opisanych przykładów była kwestia urodzenia dziecka przez osobę mającą wskutek orzeczenia sądu formalnie płeć męską. Orzeczenie o zmianie oznaczenia płci może nastąpić niezależnie od tego, czy w konkretnym stanie faktycznym dana osoba zachowała czy utraciła zdolność do posiadania potomstwa. Dziecko może więc urodzić osoba, mająca prawną pozycję mężczyzny, choć są to przypadki rzadkie, do niedawna pozostające jedynie w sferze abstrakcyjnych rozważań prawników – podkreślono.
Powołano się na przypadek urodzenia w Polsce dziecka, poczętego wskutek zgwałcenia osoby transseksualnej, mającej na mocy prawomocnego orzeczenia o zmianie płci status prawny mężczyzny i pragnącej ten status zachować. Wywołało to bardzo poważne komplikacje, bowiem Kodeks rodzinny i opiekuńczy dostosowany jest do sytuacji, że „matką dziecka jest kobieta, która je urodziła”, a płeć genetyczna oraz ujawniona w aktach stanu cywilnego osoby, która urodziła dziecko, jest taka sama. SN dodał, że wątpliwości budziło także, jaką treść należy nadać aktowi urodzenia dziecka, który w konsekwencji przez dłuższy czas nie został w ogóle sporządzony, z naruszeniem art. 7 ust. 1 Konwencji o Prawach Dziecka.
Według SN wskazuje to na skomplikowanie prawnorodzinnych skutków sądowej zmiany płci. „Dobrze byłoby, aby problematyka tej zmiany została unormowana ustawowo w sposób kompleksowy,
z poszanowaniem zobowiązań prawnomiędzynarodowych, jak również konstytucyjnego modelu rodziny i zasady ochrony dobra dziecka” – głosi informacja.
W 2015 r. w SN odnotowano nieznaczny wzrost liczby spraw, których wpłynęło 11 214 (w 2014 r. – 11 065). 84 sędziów SN rozpoznało w tym czasie 10 502 sprawy (w 2014 r. – 10 546). Były w tym m.in. 7554 skargi kasacyjne i kasacje, 1022 różnego rodzaju zażalenia oraz 154 kwestie prawne. Pozostałe sprawy to: apelacje od orzeczeń wojskowych sądów okręgowych, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprawy o ochronę konkurencji i konsumentów, skargi na przewlekłość postępowania oraz o ich wznowienie, wnioski o przekazanie sprawy innemu sądowi, sprawy o ułaskawienie i dyscyplinarne (spraw dyscyplinarnych sędziów było 82) oraz uchwały ws. ważności wyborów. (PAP)
sta/ wkt/