Trybunał Konstytucyjny ma stać na straży praw i wolności obywateli, ale zmiany w ustawie o TK proponowane przez PiS uniemożliwią realizację tej ważnej roli i negatywnie wpłyną na sytuację wszystkich obywateli – piszą organizacje pozarządowe w apelu do posłów.
„Większość spraw, które rozpatruje, dotyczy codziennego życia Polaków – wysokości kwoty wolnej od podatku, rekrutacji do szkół i przedszkoli czy wolności zgromadzeń” – podkreślili sygnatariusze apelu: Amnesty International, Fundacja Batorego, Fundacja ePaństwo, Fundacja Panoptykon, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, INPRIS – Instytut Prawa i Społeczeństwa, Instytut Spraw Publicznych, Sieć Obywatelska Watchdog Polska, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej.
Projekt nowelizacji ustawy o TK, złożony przez PiS we wtorek wieczorem, przewiduje m.in., że Trybunał co do zasady orzekać w pełnym składzie, którym ma być co najmniej 13 z 15 sędziów – dziś jest to dziewięciu sędziów, a większość spraw w TK rozpatruje dziś pięciu sędziów. Orzeczenia mają zapadać większością 2/3 głosów, a nie – jak dotychczas – zwykłą większością. Nowi sędziowie TK mieliby składać ślubowanie przed marszałkiem Sejmu, a nie – jak teraz – przed prezydentem RP. Jeżeli postępowania wszczęte przed wejściem nowelizacji w życie nie są prowadzone przez skład określony w nowelizacji, wszczynano by je na nowo.
„Trybunał Konstytucyjny jest instytucją, która ma stać na straży praw i wolności obywateli. Większość spraw, które rozpatruje, dotyczy codziennego życia Polaków – wysokości kwoty wolnej od podatku, rekrutacji do szkół i przedszkoli czy wolności zgromadzeń. Proponowane zmiany uniemożliwią Trybunałowi realizację tej ważnej roli, a co za tym idzie negatywnie wpłyną na sytuację wszystkich obywateli” – zaznaczono w apelu organizacji pozarządowych, przesłanym PAP w środę późnym wieczorem.
Jak napisano, „wejście w życie proponowanych w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym zmian doprowadzi do paraliżu prac tej instytucji”. Projekt zakłada, że w większości spraw TK wydawać będzie wyroki w pełnym, minimum 13-osobowym składzie. Trybunał rozpatruje co roku po kilkadziesiąt spraw i wymóg każdorazowego orzekania w pełnym składzie radykalnie przedłuży termin oczekiwania na rozstrzygnięcie, co będzie dotyczyć też wszystkich spraw, które są obecnie w toku – wskazały organizacje.
Z kolei wymóg stwierdzania niekonstytucyjności ustaw większością 2/3 głosów, zamiast zwykłą większością – w ocenie sygnatariusze apelu – doprowadzi do tego, że w najtrudniejszych, kontrowersyjnych sprawach, wyrok może w ogóle nie zapaść.
„Prace nad zmianą ustawy o Trybunale Konstytucyjnym prowadzone są w wielkim pośpiechu, który ogranicza możliwość zajęcia stanowiska przez obywateli, w tym ekspertów i organizacje społeczne. W sprawach fundamentalnych dla ustroju Rzeczypospolitej oraz praw obywateli niezbędny jest namysł i rozwaga, a nie wyścig z czasem i praca w nocy” – stwierdziły organizacje.
Organizacje pozarządowe apelują o „powstrzymanie się od przyjmowania zaproponowanych w tej ustawie rozwiązań, a także o przeprowadzenie prac legislacyjnych z należytą rozwagą i w sposób umożliwiający poważną i merytoryczną dyskusję”. „Szanowni Posłowie i Posłanki, prosimy Was, nie dawajcie nam w prezencie na Święta ustawy, która uderza w prawa i wolności obywateli” – napisali sygnatariusze apelu. (PAP)