Holocaust, będący jednym z najbardziej mrocznych okresów w historii ludzkości, pozostawił po sobie wiele traumatycznych wspomnień i opowieści. Niewielu udało się go przeżyć. Dzisiaj, dzięki możliwościom jakie daje sztuczna inteligencja, stoimy przed szansą ponownego usłyszenia głosu ocalałych, których nie ma już z nami. Jedną z takich relacji, można usłyszeć w Muzeum POLIN.
Spis treści
Nowy poziom realizmu
Najnowsze technologie, takie jak hologramy i AI, pozwalają na stworzenie niemal realistycznych wrażeń rozmowy z ocalałymi. Używając technologii generowania obrazów i zaawansowanego przetwarzania języka naturalnego (NLP), projekty takie jak wymienione w artykułach z Reuters i National Catholic Reporter, przenoszą te historie na nowy poziom realizmu i interaktywności. Ocalałym zadawane są setki pytań, a ich odpowiedzi są rejestrowane i przetwarzane, tworząc bazę danych, która pozwala AI odpowiadać na pytania w sposób, który imituje prawdziwą konwersację.
Stella Fidelseid: głos z warszawskiego getta
Stefania Milenbach (Stella Fidelseid) przeżyła w Warszawie II wojnę światową, a teraz w trzygodzinnym nagraniu wygenerowanym dzięki sztucznej inteligencji, własnym głosem opowiada o życiu w warszawskim getcie. Muzeum POLIN przy współpracy z firmą Saatchi & Saatchi odtworzyło jej głos. Trzygodzinnej relacji z getta można obecnie jedynie na jego terenie – używając specjalnych kodów QR umieszczonych na 5 wybranych przystankach.
— Stella Fidelseid po wojnie wyemigrowała do Brazylii. Zachowały się archiwalne nagrania wideo z jej udziałem w języku portugalskim z 1997 roku. […] Na ich podstawie mogliśmy zacząć prace nad stworzeniem cyfrowej wersji polskiego głosu – mówi Michał Sęk, Chief Creative Officer, Saatchi & Saatchi.
Stella Fidelseid w czasie powstania w getcie warszawskim w kwietniu 1943 roku była 24-letnią Żydówka. Jako jedna z nielicznych przetrwała powstanie i likwidację getta. Samotna, odcięta od świata murem, umęczona głodem, chorobami i strachem, miała do wyboru poddać się lub zawalczyć o życie mimo nikłych szans na przetrwanie. W ruinach getta przebywała aż do grudnia 1943 roku, kiedy to przekroczyła mur i dostała się na tzw. aryjską stronę. To właśnie tej, spisanej przez nią, wstrząsającej relacji możemy posłuchać dzięki sztucznej inteligencji, która odtworzyła głos autorki.
Fundacja Spielberga
Głos Fidelseid został zrekonstruowany na bazie archiwalnych nagrań pochodzących z zasobów Visual History Archive USC Shoah Foundation Stevena Spielberga, dzięki zgodzie rodziny. Fundacja ta, założona przez Spielberga po sukcesie jego filmu „Lista Schindlera”, zgromadziła niemal 55 000 świadectw, przeprowadzonych w 65 krajach i 43 językach. Technologia ta ma na celu umożliwienie przyszłym pokoleniom interakcji z tymi historiami w sposób, który naśladuje rzeczywiste rozmowy z ocalałymi.
Niezwykła wystawa w Muzeum POLIN
Stella Fidelseid jest jedną z dwunastu bohaterek i bohaterów wystawy „Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim” i jedną z tych nielicznych osób, którym udało się przeżyć do końca wojny.
Jej nagrania można obecnie odsłuchać na terenie dawnego getta w Warszawie, co pomaga zagłębić się w treść wspomnień. Pozwala na to specjalnie zaprogramowana strona internetowa, która dzięki geolokalizacji odczytuje położenie słuchacza. QR kody kierujące do nagrania znajdziemy na plakatach umieszczanych przez cały grudzień na dziesięciu warszawskich przystankach autobusowych. W styczniu opowieści będzie można posłuchać na stronie internetowej projektu.
Wystawa w warszawskim Muzeum POLIN została zorganizowana w 80. rocznicę wybuchu powstania i przywołuje pamięć blisko 50 tysięcy cywilów ukrywających się w płonącym getcie w 1943 roku. Można ją zwiedzać do 8 stycznia 2024 r.
AI w służbie ocalałych nie tylko w Polsce
Yad Vashem, światowe centrum pamięci o Holocauście w Jerozolimie, również korzysta z AI, aby przetwarzać ogromną ilość danych zgromadzonych przez lata. Ich zbiory zawierają m.in. 224 miliony stron dokumentów, ponad 500 000 obrazów oraz około 135 000 pisemnych, wideo i audio świadectw. Używając NLP i generatywnego AI, Yad Vashem stara się odtworzyć wspomnienia i historie ofiar, które wcześniej były zagubione lub nieznane.
To, jak technologia AI pozwala na zachowanie i odtwarzanie głosów i historii ocalałych z Holocaustu, jest wzruszającym przykładem jej potencjału. Wykorzystanie takich narzędzi nie tylko zachowuje te cenne relacje dla przyszłych pokoleń, ale także pomaga w edukacji i przypominaniu o wydarzeniach, które nigdy nie powinny zostać zapomniane. To pokazuje, jak AI może mieć głębokie i znaczące zastosowania, przekraczające granice tradycyjnej technologii.
