Wszyscy kojarzymy znanych bohaterów amerykańskich filmów i seriali kryminalnych – Clarise Starling z Milczenia owiec, Willa Grahama z Hannibala czy Dale’a Coopera z Miasteczka Twin Peaks. To, co łączy te postacie, to ich zawód. Każda z nich jest bowiem profilerem. Kim jest profiler i jak wygląda jego praca? Zacznijmy od początku.
Spis treści
Początki profilowania
Pierwszy w historii portret psychologiczny nieznanego sprawcy stworzył amerykański psychiatra i chirurg, dr Thomas Bond. Był to profil seryjnego zabójcy z Londynu, znanego jako Kuba Rozpruwacz, który to w 1888 roku zamordował pięć prostytutek.
wikipedia.org / fot. Frogwares
Początki profesjonalnego profilowania na świecie datuje się na lata 50-te i 60-te XX w. Wówczas do pracy przy słynnych sprawach w Stanach Zjednoczonych – Dusiciela z Bostonu czy Szalonego Bombiarza – zaangażowano najlepszych psychologów i psychiatrów. Jednym z nich był James Brussel, uważany za prekursora i ojca profilowania. W trzy tygodnie przygotował on niezwykle dokładny profil sprawcy, dzięki któremu policjanci byli w stanie zawęzić grono podejrzanych z ponad tysiąca osób do zaledwie trzech. W ciągu pół roku udało się im ująć Szalonego Bombiarza, a każda wskazana przez Brussela w portrecie cecha potwierdziła się.
Zawód profilera w Polsce
Polscy psychologowie zajmują się profilowaniem od lat 90-tych XX w. Dopiero na przełomie 1999/2000, kiedy dzięki stworzonym profilom psychologicznym udało się zatrzymać kilku naprawdę groźnych przestępców, zaczęto traktować profilowanie poważnie i wykorzystywać tę metodę nie jako ostateczność, ale jeden z podstawowych elementów śledztwa. Dziś profilerzy są wzywani na miejsca zbrodni już tego samego dnia, kiedy popełniono przestępstwo, a profilowanie nie jest uważane za szarlatanerię, tylko jedną z dziedzin nauki.
© Elnur / Fotolia
Profiler to psycholog policyjny, który zajmuje się tworzeniem psychologicznego portretu nieznanego sprawcy, czyli tzw. profilu. Profil jest rodzajem szczegółowej charakterystyki stworzonej na podstawie zostawionych przez sprawcę śladów behawioralnych, czyli śladów jego zachowania przed zbrodnią, w jej trakcie oraz po niej.
Po co wykonuje się tego rodzaju profil? Przede wszystkim, aby znacząco zawęzić liczbę podejrzanych, nadać właściwy kierunek śledztwu oraz pomóc w identyfikacji indywidualnych cech sprawcy. Z profilu dowiemy się m.in. ilu było sprawców, co ich cechuje czy jaki był motyw wiodący danej zbrodni.
Charakterystyka pracy profilera
Profiler zbiera informacje zupełnie inaczej, niż policjanci. Musi dokładnie zapoznać się z aktami sprawy, a także osobiście zebrać informacje na temat ofiary, świadków i okoliczności zbrodni. Najważniejszym źródłem informacji dla psychologa jest miejsce zdarzenia. Profiler tworzy zawsze mapę śmierci, na której zaznacza, gdzie doszło do zbrodni, gdzie znaleziono zwłoki ofiary i gdzie odnaleziono ślady sprawcy. Pozwala to na określenie tego, co działo się pomiędzy sprawcą a ofiarą, czy sprawca znał ofiarę, a jeżeli tak – jaka była między nimi relacja.
© piotr290 / Fotolia
Portret wiktymologiczny
Aby właściwie nakreślić portret psychologiczny sprawcy, profiler musi również poznać osobowość ofiary – jej zwyczaje, wygląd, środowisko, w którym się obracała, styl życia, stan cywilny, rodzaj przyjaciół, przeszłość kryminalną. Dlatego psycholog odwiedza rodzinę ofiary, a także rozmawia z jej sąsiadami, kolegami z pracy czy dalszymi znajomymi. Potrzebuje całego spektrum informacji o ofierze, aby ustalić obiektywną wiedzę o tym, jak dana osoba była postrzegana w różnych rodzajach kontaktów.
© sudok1 / Fotolia
Ciało ofiary niczym książka
Zwłoki to jedno z podstawowych źródeł, z których profiler czerpie informacje na temat dokonanej zbrodni. Charakter zadanych przez sprawcę ciosów, ich lokalizacja oraz kolejność zadawania mają istotne znaczenie w określeniu osobowości poszukiwanej osoby oraz jej motywu. Inaczej zabójstwa dokonują sprawcy działający z zemsty, a zupełnie inaczej ci, kierowani chociażby pobudkami ekonomicznymi.
Praca profilera jest żmudna, pracochłonna i niezwykle odpowiedzialna. Wymaga precyzji i odporności psychicznej, bo na pewno nie należy do łatwych. Przypomina trochę układanie puzzli z wielu różnych elementów. Jeżeli informacje na temat zbrodni są właściwie zgromadzone i usystematyzowane, to w pewnym momencie wszystkie elementy zaczynają do siebie idealnie pasować i tworzyć spójny obraz, a to pozwala nakreślić portret sprawcy w taki sposób, że policja jest w stanie wytypować go z grona osób podejrzanych.
Przyznacie sami, że praca profilera, to zajęcie dla ludzi o wyjątkowo mocnych nerwach. To zawód bardzo tajemniczy, który daje jednocześnie dużo satysfakcji. Kluczem do bycia ekspertem w tej dziedzinie, jest przede wszystkim doświadczenia i wiedza, jaką zdobywa się podczas kolejnych dochodzeń. Jedną z zalet bycia profilerem, jest zapewne fakt, że ciężko popaść w rutynę, badając co i rusz, kolejne zbrodnie, które bywają tak zawiłe, jak zawiła potrafi być natura ludzka.
Aczkolwiek zawód profilera jest zupełnie inny, niż eksperta finansowego, u nas w Open Finance również doświadczenie i wiedza są kluczowe. Dzięki nim, szybko orientujemy się w zmianach, jakie regularnie zachodzą na rynku finansowym. A dzieje się sporo – od modyfikacji ofert bankowych, przez ewolucję w przepisach, po ciągłe zmiany na rynku walut. Umiejętność szybkiego odnajdywania się w nowych sytuacjach jest nieodzowna, jeśli chcemy profesjonalnie wspierać w zakresie kredytów i lokat bankowych.
Naszą misją – jako zespołu ekspertów Open Finance – jest pomaganie Wam w sprawnym załatwianiu wszystkich formalności i właściwym wyborze produktów finansowych. Rozwijamy się stale po to, abyście Wy mogli skupić się na tym, na czym znacie się najlepiej – nam zostawiając resztę. Jeśli potrzebujecie wsparcia, jesteśmy do Waszej dyspozycji! Więcej szczegółów na temat współpracy z nami, znajdziecie pod tym linkiem: https://mamswojegoeksperta.open.pl/
zdjęcie okładkowe: pexels.com