Spis treści
Dlaczego zasady ortografii będą zmienione?
Rada Języka Polskiego na swoim ostatnim posiedzeniu w dniu 22 stycznia 2024 postanowiła, że czas odświeżyć nasz ojczysty język. Będzie to prowadziło do szeregu zmian. I chociaż konieczne będzie ponowne sięgnięcie do podręczników, to jednocześnie ma się to wiązać z kilkoma korzyściami. Przede wszystkim powstanie ujednolicony zapis poszczególnych grup wyrazów oraz połączeń wyrazowych. Dodatkowo RJP stwierdziło, że usunięcie części wyjątków sprawi, że język polski będzie bardziej intuicyjny.
Jak twierdzą eksperci, takie zmiany doprowadzą do zmniejszenia ilości popełnianych przez Polaków błędów językowych. Istniej także szansa, że osoby piszące bardziej będą skupiać się na treści niż na poprawnej ortografii. Zmiany w języku polskim były sugerowane już w ostatnich latach, ale nie udawało się ich zatwierdzić. Teraz ostatecznie ustawa została uchwalona i wejdzie w życie już 1 stycznia 2026 roku. Nieco odleglejszy termin ma prosty cel – ułatwienie dostosowania się do nadchodzących zmian.
Ciepłe przyjęcie zmian
Wiadomość szybko została przeanalizowana i skomentowana przez językoznawców (i nie tylko). Są to ogromne zmiany, które będą istotne zarówno dla zwyczajnych osób, jak i dla całych instytucji. Ogólnie atmosfera wokół decyzji Rady Języka Polskiego wzbudziła pozytywne emocje, a internetowy słownik poprawnej polszczyzny i poradnia językowa (dobrysłownik) już wielokrotnie apelował o część tych zmian w języku polskim.
Polacy, do nauki! Do nauki języka polskiego. https://t.co/sE94lSdeQu
— Rafał Rostkowski (@RafalRostkowski) May 15, 2024
Ale co właściwie się zmieni?
Nadchodząca reforma języka polskiego będzie naprawdę odczuwalna. Przede wszystkim zostanie ujednolicony zapis niektórych wyrazów i nazw. Dokładniej mowa o często występujących wątpliwościach dotyczących małych i dużych liter. Tak więc nazwy mieszkańców wsi, miast, a także dzielnic, pisane będą wielką literą (np. Mokotowianin, Lublinianin, Nowohucianin). Tak samo wielką literą pisać będzie się nazwy nie tylko firm, ale również ich konkretnych wyrobów (firma Skoda i srebrna Skoda).
Pozostając jeszcze przy wielkości liter, wielowyrazowe nazwy geograficzne oraz nazwy własne pisane będą wielką literą – każdy z ich członów (np. Morze Bałtyckie). Wielką literą pisany będzie też pierwszy człon nazw obiektów znajdujących się w przestrzeni publicznej (np. Plac Zbawiciela) oraz wszystkie człony wielowyrazowych nazw lokali usługowych i gastronomicznych. Jedynie „ulica” pozostanie przy małej literze (np. ulica Jana Pawła II).
Więcej swobody pozostanie w przymiotnikach tworzonych od imion oraz nazwisk. Są one rzadko stosowane, ale jednak występują. Od 1 stycznia 2026 roku będzie można pisać je dowolnie: małą lub wielką literą (np. tomkowy rower lub Tomkowy rower). Również małą literą będzie można pisać przymiotniki tworzone od nazw osobowych (np. epoka zygmuntowska).
Razem czy osobno?
To pytanie stawia sobie wielu Polaków, a później… szuka obejścia w postaci przebudowy zdania. Tak na wszelki wypadek. Teraz będzie można poczuć się nieco pewniej. RJP uchwaliła oddzielne pisanie cząstek („-bym”, „-byś” etc.) ze spójnikami. Z kolei cząstka „nie” pisana będzie łącznie z imiesłowami odmiennymi. Tym sposobem zniesiony został wyjątek, a świadome pisanie rozdzielne będzie znacznie prostsze – i zgodne z zasadami ortografii.
Często używany człon „pół” także trafił pod lupę. Teraz można go pisać w dwóch formach – łącznie lub z łącznikiem (np. półżartem lub pół-żartem). Również człon „niby” można będzie zapisywać łącznie z wyrazami takimi jak naukowiec, co da w efekcie słowo „nibynaukowiec”. Jedyny wyjątek stanowić będą wyrazy pisane wielką literą, gdzie wymagane będzie użycie łącznika (niby-Francuz).
Z kolei cząstki mogące występować samodzielnie, takie jak mini, można będzie pisać łącznie lub osobno z wyrazami (np. minipizza lub mini pizza).
Łącznie Rada Języka Polskiego zatwierdziła 11 zmian zasad pisowni polskiej. Jest to ogromna reforma, która będzie wymagała ponownego odświeżenia swojej wiedzy. Jednocześnie język polski stanie się nieco bardziej intuicyjny i przejrzysty.
