Spis treści
Czym jest kortyzol i dlaczego go potrzebujemy?
Kortyzol, czyli tzw. hormon stresu, produkowany jest przez nasze nadnercza i pełni funkcje regulacyjne w organizmie. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, reguluje też gospodarkę wodno-elektrolitową, ciśnienie krwi i metabolizm.
Nazywamy go hormonem stresu, ponieważ jego poziom wzrasta właśnie w odpowiedzi na stres. W sytuacji ,,nerwowej’’ pomaga organizmowi przygotować się do ucieczki lub walki, ponieważ zwiększa poziom energii i wzmacnia reakcję układu immunologicznego. Łatwo więc zauważyć, że jego rola jest naprawdę kluczowa. Ale jak bywa ze wszystkim – nadmiar może bardzo szkodzić. Jak rozpoznać, że to właśnie my mamy podniesiony poziom kortyzolu?
Problemy ze snem i natężone uczucie lęku
Kortyzol pomaga regulować rytm naszego snu oraz czuwania poprzez interakcję z melatoniną – kolejnym ważnym hormonem. Jego wysoki poziom będzie skutecznie utrudniał zasypianie wieczorem, a także powodował częste wybudzanie w nocy czy bardzo wczesne pobudki nad ranem.
W idealnym warunkach poziom kortyzolu jest bardzo wysoki rano, dzięki czemu startujemy z dużą dawką energii, następnie stopniowo zmniejsza się tak, aby wieczorem być niski – idealnie do zaśnięcia. Osoby, których poziom hormonu stresu jest za wysoki, będą miały sytuację odwrotną.
Zaburzenia kortyzolu wpływają też negatywnie na nasz stan psychiczny. Wysoki poziom tego hormonu utrzymuje nas w stanie ciągłego lęku i napięcia – z małą szansą na uspokojenie się.
Zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego i problemy z wagą
Wysoki poziom kortyzolu jako pierwszy atakuje nasz układ trawienny. Hormon stresu reguluje wiele procesów w naszym organizmie, m.in. jest odpowiedzialny za absorpcję soli i składników mineralnych. W sytuacjach stresowych jego nadmiar zwiększa poziom soli, a to skutkuje zatrzymywaniem w organizmie większej ilości wody. Do tego dochodzi zmniejszenie przepływu krwi do układu pokarmowego, a to zaburza perystaltykę jelit i wpływa negatywnie na ich florę bakteryjną. Następstwami niektórych zaburzeń, powodowanych przez zbyt wysoki poziom kortyzolu, mogą być też wzdęcia, zaparcia czy zgaga.
Ale jeszcze jeszcze jedna bardzo ważna kwestia – nadmiar hormonu stresu dotyka naszej wagi. W sytuacji zdenerwowania kortyzol łączy się z adrenaliną, aby nasz organizm przygotował się do ,,walki’’. Ten proces przyspiesza przemianę materii i uwalnia glukozę. A tą jakoś trzeba spalić, w przeciwnym wypadku odkłada się jako tłuszcz. Jeżeli mamy do czynienia z przewlekłym stresem, to ciężko nam szybko spalić glukozę, a nasza waga się zwiększa.
Zmiany nastroju i problem z koncentracją
Niestety nadmiar kortyzolu ma również wpływ na nasz nastrój. To nie tylko ciągły stres czy lęk, ale i wahania humoru. Hormon stresu, jeżeli jest w nadmiarze, może zakłócać naszą równowagę neurochemiczną. Będziemy wtedy słabiej kontrolować nasze reakcje emocjonalne i borykać się z dużą destabilizacją odczuć.
Podobnie dzieje się też z umiejętnością zapamiętywania i koncentracji. Nadmiar kortyzolu bezpośrednio uderza w ośrodek odpowiedzialny za przyswajanie nowych informacji. Do tego utrudnia nam skupienie uwagi, nie tylko podczas nauki.
Czy z wysokim poziomem kortyzolu można walczyć? Jasne – o jego wyregulowanie możemy zadbać już sami. Wszystko sprowadza się do ilości stresu, jaką doświadczamy. Warto jednak pamiętać, że nie jesteśmy sami. Opinia specjalisty lub pomoc ze strony tych, którzy wiedzą jak walczyć ze stresem, może być niezbędna.
