Służby mundurowe cieszą się w naszym kraju niesłabnącym szacunkiem. Nic dziwnego, gdyż bardzo często ratują ludzkie życie i stawiają czoła trudnym wyzwaniom. Sprawdź, jak wygląda ich praca.
Spis treści
Czym są służby mundurowe?
Służby mundurowe to najczęściej bardzo sformalizowane formacje, które powołuje państwo lub jego organy do spełniania określonych zadań. Podstawowy podział służb obejmuje siły zbrojne, organy bezpieczeństwa i porządku publicznego, a także służby specjalne. Jak sama nazwa mówi formacjom tym towarzyszy umundurowanie.
Warto zwrócić uwagę, że służby mundurowe w Polsce mają uprawnienia do prowadzenia działań o charakterze operacyjno-rozpoznawczym i wykonują czynności na podstawie rozkazów, a nie poleceń służbowych. Podstawowym zadaniem służb jest ochrona obywateli, chociaż czynności w tym zakresie są bardzo zróżnicowane.
Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
To podstawowy element systemu obronnego państwa. Ponadto Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej biorą udział w stabilizacji sytuacji międzynarodowej, a także w operacjach humanitarnych, reagowaniu kryzysowym, pomocy społecznej, a także wsparciu bezpieczeństwa wewnętrznego. Siły Zbrojne RP dzielą się na kilka rodzajów.
- Żandarmeria Wojskowa – wyspecjalizowana jednostka, której działalność obejmuje zapobieganie przestępstw na terenach wojskowych, a także ochronę porządku publicznego.
- Wojska Lądowe – obejmują wiele jednostek o różnych specjalnościach. Wśród nich można wyróżnić m.in. Wojska Pancerne i Zmechanizowane, Wojska Aeromobilne, Wojska Rakietowe i Artylerii, Wojska Obrony Przeciwlotniczej, Wojska Inżynieryjne czy Wojska Chemiczne.
- Marynarka Wojenna – podstawowym zadaniem Marynarki Wojennej jest ochrona interesów państwa na obszarach morskich oraz morska obrona wybrzeża. Mowa tu zarówno o działaniach na Morzu Bałtyckim, jak i poza nim.
- Siły Powietrzne – celem formacji są działania, które mają zapewnić przewagę w powietrzu, a także ochrona pozostałych formacji. Historia służb mundurowych sięga pierwszej wojny światowej, gdyż prekursorem lotniczych Sił Powietrznych była Błękitna Armia.
- Wojska Specjalne – jednostka odpowiada za wiele zadań związanych z walką specjalną. Wśród nich może być np. kontrterroryzm. Formacja może działać samodzielnie, z innymi wojskami, a także w operacjach sojuszniczych.
- Wojska Obrony Terytorialnej – jednostka prowadzi działania obronne we współdziałaniu z wojskami operacyjnymi. Ponadto podejmuje przedsięwzięcia z zakresu zarządzania kryzysowego, zwalczania klęsk żywiołowych, akcje poszukiwawczo-ratownicze oraz działania informacyjne.
Głównym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej jest Prezydent RP. Natomiast całokształtem działań w czasie pokoju kieruje Minister Obrony Narodowej. Przy czym w skład Ministerstwa Obrony Narodowej wchodzi Sztab Generalny Wojska Polskiego.
Służba Wywiadu Wojskowego
To służba specjalna, której celem jest zapobieganie zagrożeń zewnętrznych dla obronności państwa. Ponadto Służba Wywiadu Wojskowego zapewnia bezpieczeństwo bojowe Siłom Zbrojnym Rzeczypospolitej Polskiej.
Służba działa od 2006 roku i przejęła zadania rozwiązanych Wojskowych Służb Informacyjnych. Dziś formacja odpowiada za gromadzenie i analizę materiałów, które mogą mieć znaczenie dla rządzących. Ponadto zapobiega działaniom terrorystycznym, militarnym zagrożeniom zewnętrznym, a także rozpoznaje przestępstwa związane z międzynarodowym obrotem bronią.
Policja
To uzbrojona formacja, która służy społeczeństwu i zapewnia ochronę bezpieczeństwa i porządku publicznego. Jednocześnie te służby mundurowe stanowią jeden z organów ścigania. Struktura organizacyjna obejmuje służbę kryminalną, śledczą, prewencyjną, spraw wewnętrznych, kontrterrorystyczną, zwalczania cyberprzestępczości czy wspomagającą.
Ponadto w skład Policji wchodzą: policja sądowa, ośrodki szkolenia, szkoły policyjne, instytuty badawcze, wyodrębnione oddziały prewencji oraz pododdziały antyterrorystyczne. Polska Policja liczy ponad 100.000 funkcjonariuszy.
Straż Graniczna
To umundurowana i uzbrojona formacja, która wykonuje wiele zadań związanych z ochroną granicy państwowej oraz kontrolą ruchu granicznego w kraju. Jest również organem ścigania. Natomiast centralny organ administracji rządowej w sprawach ochrony granicy stanowi Komendant Główny Straży Granicznej.
Historia służb mundurowych związanych z ochroną granic sięga 1945 roku, kiedy powstały Wojska Ochrony Pogranicza. Natomiast Straż Graniczna istnieje od 1991 roku. Jednostka realizuje zadania zarówno na lądzie, jak i w wodzie czy w powietrzu. Dziś służbę pełni ok. 15.000 funkcjonariuszy.
Służby mundurowe a Państwowa Straż Pożarna
To zawodowa formacja wyposażona w specjalistyczny sprzęt. Do podstawowych zadań Straży Pożarnej należy nie tylko walka z pożarami, ale również klęskami żywiołowymi oraz innymi lokalnymi zagrożeniami. Ponadto istotnym elementem działań jest edukacja kadr zarówno dla potrzeb PSP, jak i innych jednostek ochrony przeciwpożarowej.
Warto zaznaczyć, że te służby mundurowe w Polsce cieszą się największym zaufaniem społecznym, o czym jasno świadczą sondaże. Wskaźnik ten sięga nawet powyżej 95%.
Służba Ochrony Państwa
To formacja przeznaczona do ochrony osób rządzących. Zapewnia bezpieczeństwo Prezydentowi RP, Marszałkowi Sejmu, Marszałkowi Senatu, Prezesowi Rady Ministrów, Wiceprezesom Rady Ministrów. Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministrowi Spraw Zagranicznych, byłych prezydentów RP, a także głów państw oraz pozostałym przedstawicielom władz innych państw, którzy przebywają z wizytą w Polsce.
Ponadto te służby mundurowe zajmują się ochroną obiektów, które służą Prezydentowi RP, Prezesowi Rady Ministrów, Ministrowi Spraw Wewnętrznych, Ministrowi Spraw Zagranicznych, siedziby członków Rady Ministrów, a także ambasad, konsulatów i innych placówek zagranicznych.
Służba Leśna
Służba leśna zrzesza pracowników Lasów Państwowych, którzy odpowiedzialni są za zarządzanie lasami oraz ich ochronę, działania na rzecz gospodarki leśnej, a także zwalczanie przestępstw i wykroczeń związanych ze szkodnictwem leśnym. Ostatnie z tych zadań realizuje głównie Straż Leśna.
Warto pamiętać, że strażnik leśny, nadleśniczy, zastępca nadleśniczego, inżynier nadzoru, leśniczy i podleśniczy mają prawo do legitymowania świadków oraz osób podejrzanych, a także nakładania mandatów, zatrzymywania i dokonywania kontroli środków transportu w lasach i ich sąsiedztwie. Natomiast wyłącznie strażnikom leśnym przysługuje prawo do noszenia broni palnej, kajdanek, pałki służbowej oraz miotacza substancji obezwładniających.