Czy masz w swoim gronie osobę, która często wywołuje konflikty i jest to dla niej jedyny słuszny sposób na rozwiązywanie wszelkich problemów… nawet tych, które tworzy sama? To osoba wysoko konfliktowa (WKO) i dziś sprawdzimy, jak ją rozpoznać, co ją charakteryzuje oraz jak sobie radzić, gdy masz z nią do czynienia.
Mogłoby się wydawać, że praktycznie każdy z nas w spornej sytuacji dąży do jej rozładowania. Jednak nie wszyscy. Są osoby, które mają tendencję do popadania w konflikty oraz podsycania ich i to nawet wtedy, gdy nie ma takiej potrzeby. I nagle, zanim się obejrzysz, zwykła wymiana zdań na neutralny temat zamienia się w wyczerpującą kłótnię o wręcz histerycznym zabarwieniu. Dlaczego osoba, którą cechuje wysoko konfliktowa osobowość nie potrafi prowadzić rozmów w inny sposób? Zacznijmy od tego, kim taka osoba jest.
Spis treści
Kim jest osoba wysoko konfliktowa?
Z angielskiego High Conflict Personality (HCP), czyli wysoko konfliktowa osobowość to zaburzenie psychiczne, które cechują zachowania charakterystyczne dla zaburzeń osobowości typu B, czyli:
- Antyspołeczne
- Narcystyczne
- Histrioniczne (przesadne, wręcz teatralne reakcje)
- Typu borderline
WKO cechuje działanie pod wpływem impulsu, eksponowanie negatywnych emocji i dążenie do konfliktowego rozwiązania sprawy na swoją korzyść. I to za wszelką cenę. Łatwo rozpoznać ją w tłumie, bo to właśnie ona zaognia kłótnie, wywołuje awantury i przejawia przy tym intensywne i często histeryczne oraz agresywne zachowania. Nie ma dla niej miejsca na odmienną opinię, niż jej własna i użyje pełnego wachlarza emocji, żeby przekonać do niej swojego rozmówcę.
Jak rozpoznać osobę wysoko konfliktową?
Billy Eddy jest specjalistą z dziedziny psychologii oraz autorem książki 5 typów osobowości, które mogą zniszczyć ci życie. Uważa, że osoby wysoko konfliktowe działają według pewnych schematów i w swojej pracy wykazuje 4 główne cechy, po których łatwo rozpoznać osoby wysoko konfliktowe.
Należą do nich:
- Postawa wszystko albo nic
Osoba wysoko konfliktowa jest przekonana, że jej zdanie na dany temat jest jedynym słusznym i poprzez wywoływanie spornych sytuacji chce zmusić swoich rozmówców do przyjęcia swojego punktu widzenia. Nie jest w stanie przeanalizować sytuacji i przyjąć do wiadomości, że istnieją inne, być może, lepsze rozwiązania.
- Przesadne, bardzo intensywne, a wręcz niekontrolowane emocje
Bardzo często WKO zaskakują rozmówcę nagłym, a wręcz niekontrolowanym wybuchem negatywnych emocji. Zwłaszcza, gdy rozmowa nie idzie po ich myśli i nie są w stanie przekonać pozostałych do swojego zdania. Ich reakcje mogą być przesadne, często teatralne – prędzej wybuchną histerycznym płaczem lub zaczną krzyczeć, niż przyznają się do błędu.
- Grożenie i ekstremalne zachowania
Gdy osoba wysoko konfliktowa traci kontrolę nad swoimi emocjami, może zacząć przejawiać agresywne zachowania wobec swojego rozmówcy. Może to być przemoc zarówno fizyczna, jak i psychiczna.
- Stawianie siebie w roli ofiary i obwinianie innych
WKO nie przyjmują do wiadomości, że mogą się mylić. Absolutne przekonanie co do słuszności swoich poglądów, może prowadzić do obwiniania innych za swoje niepowodzenia. W wypadku porażki również nie ponoszą odpowiedzialności za swoje decyzje i zawsze szukają winnych w najbliższym otoczeniu, tym samym stawiając siebie w roli ofiary.
Więcej na temat powyższych schematów, według których postępują osoby wysoko konfliktowe opowiada absolwent psychologii Łukasz Polikowski prowadzący kanał Człowiek Absurdalny.
Skąd bierze się wysoko konfliktowa osobowość?
Zazwyczaj osoby WKO rozpoznaje się dopiero, gdy są dorosłymi ludźmi. Jednak ich zaburzenia mają swój początek w dzieciństwie. Wiele takich osób pochodzi z rodzin dysfunkcyjnych, w których ich potrzeby emocjonalne nie były zaspokajane, a stosunki rodzinne były pozbawione ciepła i poczucia bezpieczeństwa. Tworzenie niewłaściwych relacji z innymi w wieku dziecięcym uczy taką osobę określonych wzorców zachowań, które pomagają im przetrwać. To przekłada się na dorosłe życie, w którym konflikty będą uznawane za naturalny i jedyny słuszny sposób na funkcjonowanie w społeczeństwie.
Choć naukowcy wciąż wspierają się odnośnie jednoznacznych przyczyn rozwoju osobowości wysoko konfliktowej, to podkreślają, że bezpośredni wpływ ma dorastanie w rodzinie dysfunkcyjnej. A więcej na temat rodzajów rodzin dysfunkcyjnych i ich potencjalnego wpływu na rozwój WKO przedstawia nasza twórczyni Magda Więckowska z bloga magdapisze.pl. W swoim artykule opisuje przyczyny takiego funkcjonowania oraz sygnały ostrzegawcze, na które warto zwrócić uwagę.
Jak radzić sobie z osobą wysoko konfliktową?
Jeżeli WKO jest członkiem Twojej rodziny lub partnerem, to musisz się wykazać wysoką asertywnością. Pamiętaj, że taka osoba jest przekonana o słuszności swojego postępowania i zawsze postawi się w roli ofiary. Dlatego bez wdawania się w dyskusje, które są wodą na młyn osoby konfliktowej, stawiaj jasne granice i nie dawaj się wciągnąć w awantury. Unikaj również usprawiedliwiania postępowania bliskiej osoby przed innymi. Pozwól jej samej ponosić konsekwencje swoich czynów, co może być pierwszym krokiem do dostrzeżenia przez nią problemu.
Jak przestać być konfliktowym?
Bardzo pomocna może okazać się psychoterapia, podczas której WKO zrozumie, że wywołanie konfliktów nie jest sposobem na rozwiązywanie problemów. Najprawdopodobniej jednak żeby do niej doszło, potrzebna będzie interwencja bliskich, ponieważ osoba wysoko konfliktowa może z początku nie przyjąć do wiadomości, że to w niej leży problem.
Osoba wysoko konfliktowa może być dla nas niebezpieczna. Podkopuje poczucie naszej wartości, swoimi emocjonalnymi reakcjami nakłania nas do refleksji nad słusznością naszych poglądów, może nawet sprawić, że będziemy czuć się zastraszeni. Dlatego warto reagować w umiejętny sposób i nie dać się wciągnąć w kolejny, bezsensowny konflikt.
Zachęcamy również do sprawdzenia artykułu pt. Niebezpieczna broń w rękach manipulatorów. Czym jest gaslighting?, w którym omawiamy inny schemat dysfunkcyjnych relacji oraz sposoby na ich rozwiązanie.