Każdy grzybiarz powinien posiadać umiejętność odróżniania grzybów jadalnych od tych trujących i niebezpiecznych. Grzyby niejadalne to nie tylko popularne muchomory, ale również szereg innych odmian, które często posiadają charakterystyczne blaszki i gąbki. W naszym dzisiejszym artykule omówimy cechy trujących grzybów i pokażemy Ci, jak odróżnić je od jadalnych odmian.
Spis treści
Trujące grzyby gąbczaste – jak je rozpoznać?
Wiele osób podczas grzybobrania zastanawia się, czy grzyby trujące mają gąbkę pod swoim kapeluszem. Warto zatem na wstępie podkreślić: owszem – duża większość gatunków śmiertelnie trujących posiada charakterystyczne blaszki. Nie oznacza to jednak, że wszystkie okazy z gąbką to grzyby trujące. Wśród nich znajdują się bowiem również jadalne odmiany, takie jak m.in. podgrzybki, maślaki, koźlarze, zajączki czy borowiki.
Dla przykładu: borowika niezwykle łatwo pomylić można z trującym goryczakiem żółciowym, a podgrzybka z silnie toksycznym goryczakiem purpurowozarodnikowym. Z tego powodu na grzybobranie zawsze warto zabrać ze sobą atlas grzybów, dzięki czemu unikniemy dylematów i wątpliwości.
Jak zatem rozpoznać grzyby trujące z gąbką? Przede wszystkim należy zbierać jedynie dojrzałe, dobrze wykształcone okazy. Samodzielne rozpoznanie bywa niestety trudne i nawet najbardziej doświadczeni grzybiarze mogą mieć z tym duży problem. Niektóre grzyby trujące różnią się od gatunków jadalnych jedynie drobnym szczegółem jak np. w przypadku silnie toksycznych odmian muchomorów (sromotnikowego, jadowitego, zielonawego, plamistego czy wiosennego). Posiadają one zazwyczaj charakterystyczny pierścień na trzonie.
Grzyby trujące – mity na temat ich rozpoznawania
Niestety w społeczności grzybiarzy funkcjonuje niezwykle wiele mitów dotyczących rozpoznawania trujących odmian grzybów. Ich zastosowanie może być tragiczne w skutkach, a nawet skończyć się śmiercią. Pamiętaj zatem, że jedynym rozsądnym sposobem na dokonanie realnej oceny jadalności grzyba jest skorzystanie z profesjonalnego atlasu lub leksykonu internetowego. Poniżej przedstawiamy kilka najpopularniejszych mitów o trujących grzybach.
- Być może zdarzyło Ci się kiedyś spotkać z „dobrą radą‟, która mówi o posypywaniu trujących grzybów solą w celu zmiany ich zabarwienia na błękitny odcień, co oznaczać ma jadalność danego okazu. To oczywiście bzdura, ponieważ jest to naturalna reakcja zachodząca w naturze i nie ma nic wspólnego z trującymi substancjami!
- Kolejną bezużyteczną metodą na wykrycie toksycznych substancji w znalezionym okazie jest wkładanie srebrnej łyżki i cebuli do gotowanej potrawy z grzybów. Mówi się, że jeśli łyżka przyjmie ciemną barwę, to gotujemy grzyby niejadalne. Prawdą jest jednak, że łyżka zabarwi się przez wytwarzające się podczas gotowania związki siarki, a nie toksyny!
- Kolejny mit dotyczy leśnych owadów. Niektórzy twierdzą, że nie bytują one na gatunkach trujących grzybów. Mamy tu na myśli m.in. ślimaki, mrówki i inne owady. Faktem jest, że tego typu stworzenia jak najbardziej można spotkać również na trujących odmianach.
Czy wszystkie grzyby z rurkami są jadalne?
Grzyby rurkowe to zdecydowanie najpopularniejsze gatunki odmian kapeluszowych. Kojarzą się nam przede wszystkim z doskonałym smakiem (np. borowika, maślaka czy prawdziwka). Wielu początkujących grzybiarzy zastanawia się, czy wszystkie grzyby z rurkami są jadalne.
Warto zatem podkreślić, że na naszym terenie występują również okazy toksyczne. Ich spożycie nie wiąże się co prawda ze skutkami śmiertelnymi, jednak może spowodować poważne komplikacje zdrowotne. Co ważne, trujące grzyby z rurkami występują w Polsce dość rzadko, jednak mimo wszystko warto wiedzieć, czym się charakteryzują. Sprawdź, jakie grzyby rurkowe są niejadalne:
- Borowik korzeniasty – posiada zaokrąglony lub płaski kapelusz o siwym, lub żółtobrązowym odcieniu. Jego trzon jest dość gruby, a w jego górnej części zauważyć można charakterystyczną siateczkę.
- Borowik purpurowozarodnikowy – posiada zaokrąglony lub płaski kapelusz o szarym, lekko czerwonym lub brązowym odcieniu. Jego rurki są zazwyczaj jasnoszare, a trzon ma kształt walca i jest ciemnobrązowy.
- Borowik szatański – to niezwykle rzadki gatunek, który podlega ścisłej ochronie. Ma dość duży kapelusz o kolorze zależnym od wieku grzyba (może być szary, żółty lub zielonkawy). Jego wewnętrzne rurki mają najczęściej żółty lub delikatnie oliwkowy odcień. Trzon grzyba jest kulisty, a jego kolor również może być różny (żółty, różowy lub brązowy.
- Borowik purpurowy – to również gatunek zagrożony wyginięciem. Duży, okrągły kapelusz może mieć biały, żółty lub brązowy kolor. Jego brzegi bywają czerwone, a rurki przy trzonie są zielone lub żółte. Trzon grzyba ma walcowaty lub kulisty kształt, na którego powierzchni zauważyć można czerwoną siateczkę.
Jak widać, podczas grzybobrania możesz trafić nie tylko na trujące grzyby gąbczaste, ale również na trujące grzyby z rurkami. I choć występują stosunkowo rzadko, lepiej naucz się je rozróżniać od ulubionych borowików, prawdziwków i maślaków!
Czy wszystkie grzyby bez blaszek są jadalne?
Nawet początkujący grzybiarze dobrze wiedzą, że do najpopularniejszych gatunków szkodliwych należą grzyby trujące z gąbką. Jeśli jesteś już zaprawionym łowcą grzybów, to z pewnością potrafisz odpowiedzieć również na pytanie, czy wszystkie grzyby bez blaszek są jadalne. Oczywiście, że nie! Wśród grzybów z blaszkami występują gatunki silnie trujące. Należą do nich m.in. wspomniane powyżej grzyby rurkowe. Z tego powodu podczas grzybobrania dokładnie oglądaj każdy znaleziony okaz i skonsultuj go z najlepszym przyjacielem grzybiarza, czyli podręcznym atlasem!
Jeśli podczas grzybobrania masz jakiekolwiek wątpliwości co do znalezionego okazu, pamiętaj o bezwzględnej konieczności sprawdzenia go np. w specjalnej książce lub za pośrednictwem Internetu. Pamiętaj, aby korzystać tylko z wartościowych źródeł informacji. Grzyby niejadalne są bowiem niezwykle niebezpieczne dla naszego życia i zdrowia. Niektóre z nich mają w swoim składzie substancje, które mogą spowodować poważne zatrucie organizmu, a nawet śmierć!
