Spis treści
Erupcja Wezuwiusza i tysiące papirusów
W XVIII wieku archeolodzy zdołali odkryć sekrety, jakie skrywały się w okolicach Wezuwiusza. Jednym z niezwykłych znalezisk była willa bogata w zbiory zapisanych papirusów. Prawdopodobnie należała ona do teścia Juliusza Cezara. Niestety naukowcy nie byli w stanie rozszyfrować ich treści, ponieważ zwoje były w tragicznym stanie. Część z nich rozsypywała się przy próbach ich rozwinięcia. Również te, które udało się rozłożyć, nie pozwalały się rozszyfrować. Ze względu na upływ czasu oraz podmuch żaru i pyłu wulkanicznego, czarny tusz uległ zmianom uniemożliwiającym rozczytanie treści dokumentów.
Na szczęście w końcu nastąpił przełom w tej sprawie, a wszystko rozpoczął konkurs zapoczątkowany w 2023 roku. Vesuvius Challenge miał proste zasady. Uczestnicy otrzymali skany papirusów wykonane z użyciem tomografii komputerowej. Zadaniem było rozszyfrowanie ich treści, a nagrodą główną za odkrycie treści wybranego papirusu był aż 1 mln dolarów.
Today we are announcing a major breakthrough in the Vesuvius Challenge: we have read the first word from an unopened Herculaneum scroll.
The word is "πορφυρας" which means "purple dye" or "cloths of purple."https://t.co/0EDGBX4t4hCongratulations to 21yo computer science… pic.twitter.com/VLwtU9I8xl
— Nat Friedman (@natfriedman) October 12, 2023
Gdzie jest haczyk? Problem w tym, że zwojów nie da się rozwinąć. Zostały one niemal zwęglone i zwyczajnie nie da się „nic z nimi zrobić”. Jak w takim razie odczytać zwinięty papirus? Okazuje się, że nie jest to niemożliwe.
Efekty badań i popis AI
Rozstrzygnięcie konkursu nastąpiło 5 lutego 2024 roku. Trzyosobowy zespół, w składzie:
- Luke Farritor (USA),
- Julian Schilliger (Szwajcaria),
- Youssef Nader (Niemcy),
zdołali odczytać 2 tysiące znaków z papirusu, tym samym wygrywając nagrodę w wysokości 700 tys. dolarów. Do tych wyników postanowił odnieść się emerytowany profesor greki Robert Fowler, który stwierdził, że dokonanie tych ludzi jest „gamechangerem”. Teraz możliwe będzie odczytanie setek papirusów, co do tej pory było całkowicie niemożliwe. Istnieje także szansa, że ta sama technologia zdoła rozszyfrować zapiski ze starożytnego Egiptu, tym samym tworząc obraz życia, jakie w rzeczywistości toczyło się w tamtych czasach.
Odczytany papirus zawierał rozważania filozoficzne na temat istoty przyjemności płynącej z jedzenia i odpoczynku. Autor zastanawiał się, czy to błogie uczucie jest efektem większej części przyjemnych doświadczeń, czy raczej odpowiada za nie mniejsza część tworząca uczucie niedosytu.
Teraz konkurs przechodzi w nowy etap. Celem jest tym razem odczytanie min. 85% wskazanego zwoju. Tym sposobem naukowcy chcą doprowadzić do zautomatyzowania całego procesu. Uczynią to poprzez nauczenie sztucznej inteligencji wykrywania śladów tuszu na najbardziej zniszczonych powierzchniach, których ludzie nie mają szans rozpoznać. Jeśli badacze osiągną swój cel, będzie można odczytać wszystkie zwoje. Zarówno te znajdujące się już w muzeach, jak i te, które dopiero zostaną odnalezione podczas wykopalisk.
Sztuczna inteligencja ma coraz więcej zastosowań i nie ulega wątpliwościom, że w wielu przypadkach okazuje się ogromną pomocą dla naukowców. Jakie sekrety odkryją przed nami starożytne zapiski?