Z tym problemem zmaga się bardzo wiele osób. Podpowiadamy, czym jest uczulenie na gluten, jakie są przyczyny tego stanu oraz na które objawy należy zwrócić uwagę. Poznaj szczegółowe informacje!
Spis treści
Czym jest gluten?
Gluten to nazwa białek, które występują w ziarnach niektórych zbóż – pszenicy oraz jej odmian (orkisz, durum, płaskurka czy kamut), żyta, pszenżyta czy jęczmienia. Po wymieszaniu mąki zbóż z wodą, białka glutenu tworzą sieć o kleistej konsystencji. Właśnie dlatego wypieki są puszyste oraz odporne na wysychanie. Warto dodać, że gluten występuje nie tylko w produktach zbożowych, ale również wielu przetworzonych pokarmach.
Czy gluten jest szkodliwy?
Większość populacji toleruje ten składnik, lecz u niektórych osób występuje alergia na gluten, celiakia lub nieceliakalna nietolerancja glutenu, co wiąże się z przykrymi konsekwencjami zdrowotnymi po spożyciu. Wówczas zaleca się specjalną dietę, która wyklucza gluten. Na szczęście dziś na rynku można znaleźć wiele produktów, które pozwalają ułożyć zdrowy i urozmaicony jadłospis.
Czym charakteryzuje się uczulenie na gluten?
Różne formy nietolerancji na ten składnik mogą pojawiać się nawet u 10% społeczeństwa. Nic więc dziwnego, że wiele osób zastanawia się, jak sprawdzić uczulenie na gluten i jak wyglądają objawy. Warto zwrócić uwagę, że alergia stanowi wynik nieprawidłowej odpowiedzi ze strony układu immunologicznego.
Pamiętaj również, że gluten charakteryzuje się wysoką zawartością aminokwasów glutaminy. Stanowi więc trudne do strawienia przez przewód pokarmowy białko, co u niektórych osób powoduje szereg nieprzyjemnych objawów.
Powyższe problemy mogą wywołać reakcję ze strony układu odpornościowego oraz różnego o rodzaju objawy uczulenia na gluten, o których przeczytasz w dalszej części naszego poradnika. Pamiętaj, że dokładne poznanie schorzeń pozwoli Ci znacznie lepiej kontrolować dietę.
Uczulenie na gluten – przyczyny
Przyczyn uczulenia na gluten należy szukać w nieprawidłowym funkcjonowaniu układu immunologicznego, który niewłaściwie reaguje na niektóre składniki pokarmowe. Można powiedzieć, że błędnie rozpoznaje je jako obce, więc produkuje przeciwciała, które zwalczają alergeny. W tym przypadku alergenem jest właśnie gluten, który u osób zdrowych nie powoduje objawów.
Natomiast do przyczyn celiakii zaliczają się czynniki genetyczne. Choroba stanowi trwałą nietolerancję glutenu, a spożywanie posiłków z jego zawartością może prowadzić do zaniku kosmków jelitowych, a także do zmniejszenia powierzchni przyswajania składników, które zapewniają odpowiednie funkcjonowanie organizmu.
Reakcja na gluten
Objawy alergii na gluten są bardzo zróżnicowane i wiele zależy od stanu organizmu. Czasami mogą się pojawić nawet w ciągu kilku minut od spożycia produktów z glutenem. Mowa tu o reakcjach IgE-zależnych, które obejmują wzdęcia, biegunki, wymioty, duszności, obrzęki dróg oddechowych, atopowe zapalenie skóry, świąd czy wstrząs anafilaktyczny.
Natomiast objawy reakcji IgE-niezależnych występują nawet po latach od kontaktu glutenem. Wiąże się to z utajoną formą celiakii, która może nie dawać żadnych specyficznych symptomów przez bardzo długi czas. Później często pojawiają się bóle brzucha, wzdęcia, wymioty, biegunki, niedobory witamin i minerałów, anemia, utrata masy ciała, przewlekłe zmęczenie, bóle głowy, osłabienie mięśniowe, zaburzenia równowagi, zaburzenia płodności, osteoporoza, zapalenie stawów, problemy skórne, a nawet depresja.
U osób z alergią bardzo często występuje wysypka po glutenie. Może również pojawić się pokrzywka, a także szorstkie palce. Z kolei w przypadku atopowego zapalenia skóry niekiedy dochodzi do zaostrzenia objawów. Warto podkreślić, że bardzo często diagnozuje się uczulenie na gluten u dzieci. Wówczas mogą pojawić się zaburzenia wzrostu. Dlatego warto stale kontrolować zdrowie pociech i zwracać uwagę na każdy detal.
Jeśli podejrzewasz uczulenie na gluten – objawy skórne czy problemy żołądkowe najprawdopodobniej dadzą o sobie znać. Pamiętaj jednak, że o dokładnej diagnozie poinformuje Cię jedynie specjalista. Warto więc udać się do lekarza, a jeżeli alergia się potwierdzi, ekspert na pewno zaproponuje skuteczne rozwiązania i zaleci odpowiednią dietę.
Jak sprawdzić uczulenie na gluten?
Pamiętaj, że nie ma żadnego badania, które mogłoby potwierdzić bądź wykluczyć wszystkie rodzaje alergii, w tym uczulenie na gluten – dorośli i dzieci mogą jednak korzystać z wielu testów, które pomogą rozpoznać zaburzenia i będą pomocne w ustaleniu szczegółowej diety. Bardzo ważną rolę odgrywa również wywiad specjalisty z pacjentem.
Przy diagnostyce reakcji IgE zależnych wykonuje się oznaczenia swoistych pokarmowo IgE we krwi, testy skórne, a także testy płatkowe. Wystarczy, że jedna z tych metod da pozytywny wynik i wystąpią opisane objawy, aby móc potwierdzić, że to właśnie alergia na gluten.
Warto zwrócić uwagę, że przy celiakii duże znaczenie mają testy genetyczne, które sprawdzają geny kodujące białka układu zgodności tkankowej pod względem elementów, które predysponują do zachowania na tę chorobę. Ich obecność potwierdza się u 98-99% chorych.
Natomiast testy serologiczne pozwalają określić stężenie przeciwciał IgG i igA przeciwko transglutaminazie wraz z pomiarem całkowitego IgA w surowicy. Można również wykonać testy histopatologiczne na podstawie wycinku jelita. W tym celu bierze się pod uwagę skalę Marsha. Według lekarzy to tzw. złoty standard diagnostyczny, który może potwierdzić chorobę.
Warto zwrócić uwagę, jak wygląda rozpoznanie nieheliakalnej nietolerancji glutenu. Dziś nie ma markerów diagnostycznych, które mogłyby potwierdzić chorobę. Natomiast rozpoznanie obejmuje wykluczenie celiakii oraz alergii IgE-zależnych. Następnie należy wyeliminować gluten z diety i przez minimum 6 tygodni monitorować objawy.
Leczenie alergii na gluten
Jeśli dotknęły Cię objawy uczulenia na gluten, koniecznie odwiedź lekarza i wykonaj testy, które potwierdzą Twoje podejrzenia. Pamiętaj, że wiele symptomów (np. ból głowy, ból brzucha czy wysypka) mogą dotyczyć również innych schorzeń, dlatego wsparcie nowoczesnej medycyny i konsultacja lekarska będą tak istotne.
Jeżeli potwierdzi się uczulenie na gluten, nie musisz wpadać w panikę. Dziś istnieją skuteczne sposoby, aby cieszyć się komfortem życia, a jednocześnie spożywać wiele doskonałych dań pomimo występowania schorzenia. Otóż podstawę leczenia stanowi wprowadzenie bezglutenowej diety. Oznacza to, że należy wyeliminować (nie jedynie ograniczyć) z jadłospisu produkty zawierające gluten.
Dzisiaj w dobrych sklepach z powodzeniem znajdziesz bezglutenowe ciasta, chleby, makarony, mąki oraz wiele innych wartościowych produktów. Należy również włączyć do menu wiele owoców i warzyw, które pomogą Ci uniknąć szkodliwych niedoborów dietetycznych. Natomiast uważać musisz na mrożone mieszanki warzyw, które czasem zawierają przyprawy z glutenem. Pamiętaj również, jak wiele uwagi wymaga uczulenie na gluten u dzieci.
Duże znaczenie ma również sposób przygotowywania potraw. Musisz pamiętać, aby nie dopuszczać styczności jedzenia z produktami o zawartości glutenu. Wówczas może dojść do zanieczyszczenia, co przełoży się na przykre konsekwencje zdrowotne. Zwracaj uwagę również na sztućce.
Takie dobre praktyki przyczynią się do skutecznej walki z zaburzeniami. Największe sukcesy w leczeniu odnoszą osoby, które troszczą się o każdy detal swojej diety i potrafią wyrobić zdrowe nawyki. Pamiętaj o naszych wskazówkach, a doskonałe samopoczucie będzie na wyciągnięcie ręki!